NCERT Solutions Class 6 संस्कृत Chapter-9 (क्रीडास्पर्धा)
Class 6 संस्कृत
Chapter-9 (क्रीडास्पर्धा)
अभ्यास के अन्तर्गत दिए गए प्रश्नोत्तर
Chapter-9 (क्रीडास्पर्धा)
अभ्यासः
प्रश्न 1.
उच्चारणं कुरुत- (उच्चारण कीजिए- Read it out.)
%20(2).png "Solutions Class 6 संस्कृत Chapter-9 (क्रीडास्पर्धा)")
उत्तर:
छात्र स्वयं उच्चारणं करें।
प्रश्न 2.
निर्देशानुसारं परिवर्तनं कुरुत- (निर्देशानुसार परिवर्तन कीजिए- Transform as directed.)
यथा- अहं क्रीडामि। – (बहुवचने) – वयं क्रीडामः।
(क) अहं नृत्यामि। – (बहुवचने) – ……………….
(ख) त्वं पठसि। – (बहुवचने) – ……………….
(ग) युवां गच्छथः। – (एकवचने) – ……………….
(घ) अस्माकं पुस्तकानि। – (एकवचने) – ……………….
(ङ) तव गृहम्। – (द्विवचने) – ……………….
उत्तर:
(क) वयम् नृत्यामः।
(ख) यूयम् पठथ।
(ग) त्वम् गच्छसि।
(घ) मम पुस्तकम्।
(ङ) युवयोः गृहे।
प्रश्न 3.
कोष्ठकात् उचितं विकल्पं चित्वा रिक्तस्थानानि पूरयत- (कोष्ठक से उचित विकल्प चुनकर रिक्त स्थान भरिए– Pick out the correct option from the bracket and fill in the blanks.)
(क) ……… पठामि। (वयम्/अहम्)
(ख) ………….. (युवाम्/यूयम्)
(ग) एतत् ……….. पुस्तकम्। (माम्/मम)
(घ) ……….. क्रीडनकानि। (युष्मान्/युष्माकम्)
(ङ) …………….. छात्रे स्वः। (वयम्/आवाम्)
उत्तर:
(क) अहम्
(ख) युवाम्
(ग) मम
(घ) युष्माकम्
(ङ) आवाम्
प्रश्न 4.
अधोलिखितानि पदानि आधृत्य सार्थकानि वाक्यानि रचयत- (निम्नलिखित पदों को आधार बनाकर सार्थक वाक्य बनाइए- Frame meaningful sentences on the basis of words given below.)
%20(3).png "Solutions Class 6 संस्कृत Chapter-9 (क्रीडास्पर्धा)")
उत्तर:
- यूयम् शिक्षिका नस्यथा
- वयम् चित्राणि रचयामः।
- युवाम् कथां कथयिष्यथः।
- अहम् दूरदर्शनं पश्यामि।
- त्वम् लेख लेखिष्यसि।
- आवाम् पुस्तकं पठिष्यावः।
प्रश्न 5.
उचितपदैः वाक्यनिर्माणं कुरुत- (उचित पद से वाक्य-निर्माण कीजिए- Framesentences with appropriate words.)
मम , तव , आवयोः ; युवयोः , अस्माकम् , युष्माकम्
यथा- एषा मम पुस्तिका
(क) एतत् ………… गृहम्।
(ख) ………… मैत्री दृढा।
(ग) एषः …………… विद्यालयः।
(घ) एषा ……………. अध्यापिका।
(ङ) भारतम् ………………… देश:
(च) एतानि ………………… पुस्तकानि।
उत्तर:
(क) मम
(ख) आवयोः
(ग) युष्माकम्/अस्माकम्
(घ) तव
(ङ) अस्माकम्
(च) अस्माकम्
प्रश्न 6.
वाक्यानि रचयत- (वाक्य बनाइए- Frame sentences.)
%20(4).png "Solutions Class 6 संस्कृत Chapter-9 (क्रीडास्पर्धा)")
उत्तर:
%20(5).png "Solutions Class 6 संस्कृत Chapter-9 (क्रीडास्पर्धा)")
प्रश्न 7.
एकवचनपदस्य बहुवचनपदं, बहुवचनपदस्य एकवचनपदं च लिखत- (एकवचन पद का बहुवचनपद और बहुवचनपद का एकवचन पद लिखिए- write down the plural form of the word in singular and singular form of the word in plural.)
यथा-एषः
(क) सः ………….
(ख) ताः ………….
(ग) त्वम् ………….
(घ) एताः ………….
(ङ) तव ………….
(च) अस्माकम् ………….
(छ) तानि ………….
उत्तर:
(क) ते
(ख) सा
(ग) यूयम्
(घ) एषा
(ङ) युष्माकम्
(च) मम
(छ) तत्
प्रश्न 1.
अधोदत्ताम् तालिकां पूरयत। (निम्नलिखित तालिका को पूरा कीजिए। Complete the table given below.)
%20(6).png "Solutions Class 6 संस्कृत Chapter-9 (क्रीडास्पर्धा)")
उत्तर:
%20(7).png "Solutions Class 6 संस्कृत Chapter-9 (क्रीडास्पर्धा)")
%20(8).png "Solutions Class 6 संस्कृत Chapter-9 (क्रीडास्पर्धा)")
उत्तर:
%20(10).png "Solutions Class 6 संस्कृत Chapter-9 (क्रीडास्पर्धा)")
%20(11).png "Solutions Class 6 संस्कृत Chapter-9 (क्रीडास्पर्धा)")
उत्तर:
%20(12).png "Solutions Class 6 संस्कृत Chapter-9 (क्रीडास्पर्धा)")
प्रश्न 2.
अधोदत्तानि वाक्यानि निर्देशानुसारेण परिवर्तयत। (निम्नलिखित वाक्यों को निर्देशानुसार बदलिए। Transform the sentences given below as per directions.)
(क) बहुवचने (बहुवचन में in plural)
(i) सा नृत्यति। ……………….
(ii) त्वम् खादसि। ……………….
(iii) आवाम् धावावः। ……………….
(iv) तौ नमतः। ……………….
(v) युवाम खेलथः। ……………….
उत्तर:
(i) ताः नृत्यन्ति।
(ii) यूयम् खादथा
(ii) वयम् धावामः।
(iv) ते नमन्ति।,
(v) यूयम् खेलथ।
(ख) एकवचने ( एकवचन में in singular)
(i) अस्माकं शिक्षकाः
(ii) युष्माकं वस्त्राणि।
(iii) युवयोः मित्रे।
(iv) वयम् गच्छामः।
(v) ते नमन्ति ।
उत्तर:
(i) मम शिक्षकः।
(ii) तव वस्त्रम्।
(iii) तव मित्रम्।
(iv) अहम् गच्छामि।
(v) सः नमति।
(ग) द्विवचने (द्विवचन में in plural)
(i) अहम् पठामि। …………..
(ii) त्वम् क्रीडसि। …………..
(iii) वयम् पश्यामः। …………..
(iv) सः हसति। …………..
(v) सा गायति। …………..
उत्तर:
(i) आवाम् पठावः।
(ii) युवाम् क्रीडथः।
(ii) आवाम् पश्यावः।
(iv) तौ हसतः।
(v) ते गायतः।
प्रश्न 3.
अधोदत्तानि वाक्यानि लुट्लकारे परिवर्तयत। (निम्नलिखित वाक्यों को लृट् लकार में बदलिए। Transform the following sentences into future tense.)
यथा- वयम् अध्यापकं नमामः। …………. वयम् अध्यापकं नस्यामः।
(क) बालिका भोजनं खादति। – ………….
(ख) वयम् हिमाचलप्रदेशं गच्छामः। – ………….
(ग) त्वम् संस्कृतम् पठसि। – ………….
(घ) ते चित्राणि रचयन्ति। – ………….
(ङ) बालकाः पादकन्दुक खेल खेलन्ति। – ………….
उत्तर:
(क) बालिका भोजनं खादिष्यति।
(ख) वयम् हिमाचलप्रदेशं गमिष्यामः।,
(ग) त्वम् संस्कृतम् पठिष्यसि।
(घ) ते चित्राणि रचयिष्यन्ति।,
(ङ) बालकाः पादकन्दुक खेल खेलिष्यन्ति।
प्रश्न 4.
विपरीतार्थकम् सर्वनामपदं लिखत। (विपरीतार्थक सर्वनाम पद लिखिए। Write the pronoun having the opposite meaning.)
यथा- मम तव।
(क) त्वम् – ………….
(ख) वयम् – ………….
(ग) युवाम् – ………….
(घ) आवयोः – ………….
(ङ) माम् – ………….
(च) मह्यम् – ………….
(छ) अस्माकम् – ………….
(ज) अस्मान् – ………….
उत्तर:
(क) अहम्
(ख) यूयम्
(ग) आवाम्
(घ) युवयोः
(ङ) त्वाम्
(च) तुभ्यम्
(छ) युष्माकम्
(ज) युष्मान्
प्रश्न 5.
अधोदत्ताम् तालिकां पूरयत। (निम्नलिखित तालिका को पूरा कीजिए। Complete the table given below.)
%20(13).png "Solutions Class 6 संस्कृत Chapter-9 (क्रीडास्पर्धा)")
उत्तर:
%20(14).png "Solutions Class 6 संस्कृत Chapter-9 (क्रीडास्पर्धा)")
%20(15).png "Solutions Class 6 संस्कृत Chapter-9 (क्रीडास्पर्धा)")
उत्तर:
%20(1).png "Solutions Class 6 संस्कृत Chapter-9 (क्रीडास्पर्धा)")
(ग) पठति-पठिष्यति (पठ्)
(i) भवति – (भू)
(ii) गच्छति – (गम्)
(iii) खादति – (खाद्)
(iv) लिखति – (लिख्)
(v) चलति – (चल)
(vi) क्रीडति – (क्रीड्)
उत्तर:
(i) भविष्यति
(ii) गमिष्यति
(iii) खादिष्यति
(iv) लेखिष्यति
(v) चलिष्यति
(vi) क्रीडिष्यति
बहुविकल्पीयप्रश्नाः
प्रश्न 1.
उचितं विकल्पं चित्वा रिक्तस्थानपूर्ति कुरुता (उचित विकल्प चुनकर रिक्त स्थान पूर्ति कीजिए। Pick out the correct option and fill in the blanks.)
(क)
(i) …… कुत्र गच्छथ? (युवाम्, यूयम्, युष्मान्)
(ii) विद्यालयं गच्छामः। (आवाम्, वयम्, अस्माकम्)
(iii) एतत् ………….गृहम्। (मम, मह्यम्, अस्माकम्)
(iv) एषः ………… विद्यालयः? (त्वम्, त्वाम्, तव)
(v) सा ………… अध्यापिका। (वयम्, अहम्, अस्माकम्)
उत्तर:
(i) यूयम्
(ii) वयम्
(iii) मम
(iv) तव
(v) अस्माकम्।
(ख)
(i) अद्य विद्यालये क्रीडाप्रतियोगिताः ………… । (अस्ति, स्तः, सन्ति)
(ii) आवाम् जन्तुशाला ………… (गच्छिष्याव, गमिष्यावः, गमिष्यामि)
(iii) युवाम् कथा ……….। (कथयिष्यथ, कथिष्यथः, कथयिष्यथ:)
(iv) हे बालकाः! किं यूयम् प्राचार्य …………। (मिलन्ति, मिलथ, मिलसि)
(v) छात्राः लेखम् ………… (लिखिष्यन्ति, लेखिष्यतः, लेखिष्यन्ति)
उत्तर:
(i) सन्ति
(ii) गमिष्यावः
(iii) कथयिष्यथः
(iv) मिलथ
(v) लेखिष्यन्ति।
प्रश्न 2.
उचितं विकल्पं चित्वा तालिकापूर्तिं कुरुत। (उचित विकल्प चुनकर तालिका पूरी कीजिए। Complete the table by picking out the correct option.)
(क) ………… आवयोः अस्माकम्। (मम्, मम, माम्)
(ख) माम् आवाम् ………… (अस्माकम्, वयम्, अस्मान्)
(ग) तव ………… युष्माकम्। (युवाम्, युवयोः, युवयो)
(घ) छत्रम् छत्राणि। ………… (छत्रौ, छत्राः, छत्रे)
(ङ) ………… एतौ एते।। (एतत्, एषः, एष)
उत्तर:
(क) मम
(ख) अस्मान्
(ग) युवयोः
(घ) छत्रे
(ङ) एषः
